Burak zwyczajny (Beta vulgaris L.) – gatunek w różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczany do rodziny komosowatych. Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj w środkowej i zachodniej Azji, w krajach śródziemnomorskich, na zachodnich wybrzeżach Europy i pn.-zach. Afryki. Obecnie buraki są uprawiane w strefie umiarkowanej wszystkich kontynentów. W dawnych czasach znano tylko buraki liściowe nazywane „boćwiną”. Buraki o dużych korzeniach udało się uzyskać włoskim ogrodnikom w XVI wieku.
Historia buraka sięga czasów starożytnych. Podobno nawet grecka bogini miłości – Afrodyta zawdzięczała im swą urodę. Już 2000 lat p.n.e. (m.in. w Babilonie i Mykenach) stosowano liście buraka w celach leczniczych. Również starożytni Grecy i Rzymianie znali jego zdrowotne właściwości. Przez setki lat buraki gościły na stołach chłopskich i królewskich. Raczyli się nimi Karol Wielki, Bolesław Chrobry i Władysław Jagiełło. Pisał o nich Mikołaj Rej. Nasi przodkowie nie wiedzieli co to zgaga i nadkwasota, bo tłuste mięsiwa równoważyli „ćwikiełką”
Buraki zawierają: białko, cukry, witaminy C i B, kwas foliowy, karoten, i witaminę P, wiele makro- i mikroelementów, dużo wapnia, magnezu, sodu, potasu, żelaza oraz dwa rzadkie metale: rubid i cez. Czerwony kolor buraków pochodzi od antocyjanu. Ten skład chemiczny buraka ma bardzo duże znaczenie w zwalczaniu ciężkich chorób. Jednak ze względu na zawartość cukru, buraki powinni ograniczać chorzy na cukrzycę.
Lecznicze właściwości buraków
Buraki działają silnie odkwaszająco na organizm. Dzięki związkom wapnia, potasu, magnezu i sodu utrzymuje prawidłową równowagę kwasowo – zasadową organizmu. Zawarta w nich witamina B wspomaga proces tworzenia się czerwonych krwinek dlatego wskazane są w leczeniu niedokrwistości i nerwicy. Zawierają również kwas foliowy tak bardzo potrzebny kobietom ciężarnym.
Buraki zwiększają odporność organizmu i wspomagają organizm w chorobach nowotworowych, co zasugerował węgierski naukowiec A. Ferenczy. Warzywa te zawierają silne antocyjany – przeciwutleniacze, które zwalczają wolne rodniki (uszkadzające DNA). Istnieje wiele historii świadczących o tym, że warzywa, zwłaszcza buraki mogą pomóc w odzyskaniu zdrowia. Warto więc codzienne popijać soczek z buraczków leczniczo i profilaktycznie.
Buraki ułatwiają trawienie, regulują pracę przewodu pokarmowego, obniżają poziom cholesterolu, przeciwdziałają miażdżycy i hamują procesy gnilne w jelitach, zwalczają zaparcia., pobudzają wydalanie żółci. Zaleca się je więc chorym na wątrobę, woreczek żółciowy czy przewody żółciowe oraz na wszystkie choroby, którym towarzyszy odmineralizowanie kości i zębów. Jadanie czerwonych buraków ma działanie lecznicze w otyłości. W tym celu można sobie przyrządzić sałatkę z ugotowanych i utartych buraków z dodatkiem posiekanej cebuli i kiszonego ogórka. Leczniczo działa również czerwony barszcz, który zwalcza zgagę i kwasy w żołądku. Barszcz z sokiem z cytryny pomaga w leczeniu gruźlicy. Ćwikła ułatwia trawienie. Wywar z naci buraka i korzeni selera wypity 2 godziny przed snem pomoże na bezsenność
Buraki pomagają też bardzo przy leczeniu anginy, grypy i wszelkich przeziębień. Zwalczają kaszel i katar. Można przygotować sok ze świeżych buraków, marchwi i selera, który należy rozcieńczyć wodą w stosunku 1:1 i pić bardzo powoli. Pomocny jest również syrop z buraka, który przygotowujemy w następujący sposób: drążymy otwór w buraku, wsypujemy do niego 3 – 4 łyżeczki cukru, wstawiamy do piekarnika, i czekamy aż cukier całkowicie się rozpuści i utworzy sok. Leczymy nim naszą rodzinkę z przeziębienia, osłabienia a także anemii.
Najbardziej wartościowy jest jednak sok z surowych buraków; oczyszcza krew, pobudza krążenie, łagodzi przebieg menopauzy, ułatwia wydalanie moczu, wspomaga przemianę materii, przeciwdziała anemii i nadciśnieniu. Polecany jest kobietom w ciąży i anemicznym dzieciom. Pije się dwa razy dziennie pół szklanki soku rozcieńczonego wodą lub w połączeniu z innymi sokami np. marchwiowym przed posiłkami.
Częste picie kwasu buraczanego pomaga w leczeniu anemii, zaparć, depresji, nadciśnienia. Przygotowanie kwasu buraczanego jest bardzo proste. Należy pokroić buraki w plastry, a następnie zalać je przegotowaną letnią wodą i dodać kilka ząbków czosnku. Niektórzy dodają kromkę suchego chleba, nie jest to jednak konieczne. Kwas buraczany jest dobry do picia po 3-5 dniach. Można pić bezpośrednio lub używać do zakwaszania barszczu z buraków. Po siedmiu dniach przecedzić i schować do lodówki.
Jedzmy więc buraki na zdrowie!